Erdi aroko hiria

Erdi Aroko hiriak jende-multzo txikiak ziren eta, salbuespen batzuk izan ezik (Milan, Venezia, Florentzia, Paris...), ez ziren 10.000 biztanlera iritsi. Hala ere, XIII. mendean garapen handia izan zuten, nekazaritza inguruetatik etorkin asko iritsi baitziren. Hiriak askatasun handiagoa eta lan egiteko aukera gehiago eskaintzen zizkien.

Erdi Aroko hiriak kale estuak eta bihurgunetsuak zituzten. Kale horietan altxatutako etxeek zurezko egitura zuten eta harlanduz edo lokatzez beteta zegoen egitura hori. Horregatik, suteek benetako hondamendiak eragiten zituzten. Higiene eta osasun-baldintzak ere oso txarrak ziren: etxe-abereak inolako kontrolik gabe ibiltzen ziren hirian, zaborrak eta ur zikinak kalera botatzen ziren zuzenean...

Jaun askok jauregiak eraiki zituzten eta hirira joan ziren bizi izatera. Apaiz asko ere hirietan bizi ziren eta ospakizun erlijiosoak eskaintzen zituzten elizetan eta katedraletan. Nekazari batzuek, abantaila juridikoek erakarrita, etxea erosi zuten hirian, harresietatik kanpo kokatutako lurrak lantzen jarraitu bazuten ere.

Talde kopurutsuena burgesek osatzen zuten, artisautzan eta merkataritzan lan egiten zuten pertsonek hain zuzen ere. Horiekin batera, gizarteak baztertutakoek (eskaleak, maltzurrak, lapurrak, prostitutak etab.) osatzen zuten hiriko biztanleria.

Lanbide berean lan egiten zuten burgesak korporazioetan edo gremioetan elkartzen ziren. Gremioak arautzen zituen fabrikazio-prozesua, salmenta-prezioak, soldatak etab. Gremioaren barnean hiru kategoria profesional bereizten ziren, adinaren eta prestakuntza-mailaren arabera: ikastunak, langileak edo ofizialak eta irakasleak.

Forua edo frankizia-gutuna zuten hiriek autonomia handia lortu zuten eta komunek edo udal-kontzejuek gobernatu zituzten. Horien buru magistratu bat izaten zen (alkatea, kontsula, burgumaisua...). Hiri barneko segurtasunaz hiriko milizia arduratzen zen. Kontzejuak udal-arauak ematen zituen, merkatua antolatzen zuen, delitu txikiak epaitzeko epaimahaiak osatzen zituen eta harresia eta milizia ordaintzeko beharrezko zergak ezartzen zituen.