29ko kraka





29ko kraka, edo 1929ko krisialdia, edo Depresio Handia, Ameriketako Estatu Batuetako historian izan den balio merkatuaren jaitsierarik nabarmenaren ondorioa izan zen. Krisia York Berrian hasi zen, hedatzen ari zen metropolian eta munduko hiriburuetako kapital-merkaturik handiena zuenean. 20. hamarkadan zehar, industriak goreneko unean zeuden eta irabaziak bikoizteko altu mantentzen zituzten akzioen prezioak. Espekulatzaileek ez zeukaten dirua eskatzen eta erabiltzen zuten, sistema indartsua mantenduko zela sinistuta. Euforiak populazioak aurrezki eta kapital guztiak burtsan inbertitzea ekarri zuen. Negozioek ez zeukaten diruaren zorrak metatzen zituzten eta saltzeari ekin zioten. Saltzean, akzioen prezioa jaitsi zen, eta dirua galtzeko beldurrak salmenta ugariak ekarri zituen, eta horrek balioen jaitsiera. Ostegun beltza (1929ko urriaren 24a) izenekoan zehar, akziodunek hondoa jo zuten eta milaka pertsonek galdu zuten lana, miseria gorrian geratu ziren, aurrezkiak hondoa jo zutela deklaratu zuten finantza entitatetan zutelako. Horrek guztiak kulpa sentimendua ekarri zuen eta bankuetako zenbait pertsonalitatek beren buruaz beste egin zuten. Depresioa eta pobrezia izan ziren urte hartako ezaugarriak.