Euskal siderurgiaren jatorria.

Masa eta fragua

Euskal Herriaren historia osoa burdinaren aprobetxamenduarekin loturik dago. Antzinatasunetik erromatarrek mineral preziatu hau erauzten zuten Bizkaian, eta baita berun eta zilarra ere Arditurrin, Oiartzunen. Baso ugaritasunak ikatz begetal nahikoa eskaintzen zuen labeak berotzeko, eta erreken ugaritasunak ere mailu eta hauspoa mugiarazteko energia eragilea eskaintzen zuen. Mendiko burdinolek unerik gorena bizi zuten XVI. mendean, Gipuzkoa eta Bizkaia artean 300 egonik. Haien ospeari esker, penintsularako eta Europako zenbait tokitarako ere produzitzen zuten.

10

Ariketa interaktiboa

Forjari, galdatzaile eta peoiek oso lan neketsua zuten. Galdatzaileak burdina banatzeko labeak hornitzen zituen eta sua suspertzen zuten hauspoak eta sutegia kontrolatzen zituen. Azken honetatik burdin masa goria ateratzen zuen eta mailu erraldoian kokatzen zuen; gau eta egun egiten zuten lan. Forjaria mailuaz arduratzen zen, eta horretarako gurpil hidraulikoan sartzen zen ura kontrolatzen zuen. Masa beroa moldeatu egiten zen barra bihurtu arte. Peoi ikasleak minerala jaso, bazkaria prestatu eta agintzen zitzaizkion lanak egiten zituen.