Gizarte esklabista

Gizarte erromatarraren ezaugarri nagusietariko bat, biztanleen arteko desberdintasunak izan ziren. Ikusgarriena gizon-emakume askeen eta esklaboen arteko bereizketa zen. Erromatarra bezalako gizarte esklabistan, esklaboa zen sistema ekonomikoaren oinarri.

Esklaboa

Legeek ez zituzten esklaboak pertsonatzat hartzen, saldu eta eros zitezkeen jabetza edo salgai bezala baizik.

Esklaboak, legez, ez zeukan inolako eskubiderik. Ezin zuen ezeren jabe izan edo oinordetzaz ezer jaso edo eman; legez, ezin zen ezkondu. Esklabo baten seme-alabak ez-legitimotzat hartzen ziren, aita gizon askea bazen ere. Jabeak esklaboa zigortu, kartzelatu edo hil zezakeen arrazoirik eman beharrik gabe, eta inolako kontrolik gabe. Esklabo batek ihes egitekotan, harrapatzean, markatu edo gurutziltza zezaketen. Esklaboren batek nagusia hiltzen bazuen, legeak nagusiaren esklabo guztiak hiltzeko eskatzen zuen (adibidez, Pedanius Secundus hil zutenean, epai baten bidez, haren laurehun esklabo hiltzeko agindua eman zen).

Esklaboek zeregin-mota ugari betetzen zuten; batez ere, nekazaritza-eremuetan, meategietan edota eraikuntzan egiten zituzten zeregin gogorrenak, eta etxeko lanez eta ardura handiagoko beste zeregin batzuez ere, arduratzen ziren (irakasleak, idazkariak…).

Nekazaritzan ari diren esklaboen irudikapena duen mosaikoa.

Etxeko lanetan ari diren esklaboen irudikapena duen margolana.

Mahatsa zapaltzen ari diren esklaboen irudikapena duen erliebea.

Esklaboak lortzeko ohiko bidea, gerrak ziren. Baina zorrak izateagatik edo epailearen erabakiz ere, esklabo bihur zitekeen. Nagusiek libre utz zezaketen eta batzuek askatasuna ere eros zezaketen, beren lana ondo egiteagatik irabazten zituzten eskupekoak aurreztuz. Askotan, jabeak, testamentuan, askatasuna ematen zion esklaboari eta orduan liberto bat izatera pasatzen zen, eta horren semeak erromatar herritarrak izango ziren. Emakume esklaboek emakume askeen zerbitzari lan egiten zuten, umeak zaintzen, ehule, laguntzaile edo etxeko lanak egiten... Asko prostituta gisa erabiltzen ziren.